ในช่วงส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ นอกจากการแลกของขวัญและการเฉลิมฉลอง สิ่งที่นิยมทำกันทั่วโลกเลยคือ “การตั้งปนิธานปีใหม่” หรือ “New Year Resolutions” เพื่อการเปลี่ยนแปลง หรือทำสิ่งใหม่ ๆ ด้วยความตั้งใจเต็มเปี่ยม แต่สุดท้ายเมื่อผ่านพ้นไปจนหมดปีกลับมีแค่คนส่วนน้อยที่ทำได้สำเร็จ และส่วนใหญ่มักหลงลืมหรือล้มเลิกไปตั้งแต่ยังไม่พ้นครึ่งปีด้วยซ้ำ อย่างในสังคมอเมริกัน 45% บอกว่าพวกเขาตั้งปนิธานปีใหม่อยู่เสมอ แต่มีเพียงแค่ 8% เท่านั้นที่ทำได้สำเร็จ
วันนี้ Connect the Dots จึงอยากขอนำเสนอวิธีการตั้งปนิธานปีใหม่ที่ดีให้คุณสำเร็จได้ ด้วยหลักจิตวิทยา
“ปนิธานที่ใช่ ทำง่ายกว่าเยอะ”
ว่าด้วยเรื่องของการตั้งปนิธานปีใหม่ หลายคนมักใช้โอกาสนี้ตั้งเป้าหมายในการเปลี่ยนแปลงตัวเองไปโดยสิ้นเชิง ซึ่งหลายครั้งก็เกินตัวไปมาก แต่จริง ๆ แล้วนั่นอาจเป็นเหมือนระเบิดเวลาที่รอวันล้มเหลว ในทางกลับกัน หากเราตั้งเป้าหมายที่เหมาะสมตั้งแต่แรก อาจเป็นการปูทางสู่ความสำรเร็จตั้งแต่เริ่มเลยก็ได้
1.ปนิธานปีใหม่ที่ดีต้องมีแผน
นักจิตวิทยารู้ดีว่าการตั้งเป้าหมายเล็ก ๆ สามารถนำไปสู่ความสำเร็จที่ยิ่งใหญ่ได้ แต่มันไม่ได้หมายความว่าเราตั้งเป้าง่าย ๆ อย่างเก็บเงินวันละบาท หรือ วิ่งวันละโล ก็พอ แต่เป้าหมายใหญ่ที่เราตั้งนั้นควรมาพร้อมแผนการที่ทำได้จริง อย่างที่ Dr. Lynn Bufka writes นักจิตวิทยากล่าวไว้ว่า “เปลี่ยนแปลงมากน้อยไม่สำคัญ ที่สำคัญคือการรู้ว่ามันเปลี่ยนและพยายามต่อไปทีละก้าว”
เช่น หากคุณต้องการเก็บเงินแสนให้ได้ในปีนี้ แทนที่จะตั้งปนิธานว่า “ฉันจะเก็บเงิน 100,000 บาทในปีนี้” คุณอาจเปลี่ยนเป็น “ฉันจะพยายามใช้เงินไม่เกินวันละ 500 บาท โดยกำหนดและลดค่าใช้จ่ายแต่ละอย่าง” ซึ่งวิธีนี้ไม่เพียงแต่ตั้งเป้าหมายที่คุณสามารถมองเห็นแผนการและจัดการได้ง่าย แต่ยังเฉพาะเจาะจง ซึ่งเป็นวิธีการตั้งเป้าหมายที่ดี ทำให้รู้ว่ากำลังทำอะไรอยู่กันแน่
2.ปนิธานที่ดีต้องติดตามความก้าวหน้าได้
นักจิตวิทยาชี้ว่าคนเรามักมีแรงผลักดันให้ถึงเป้าหมายอยู่เสมอ หากเรารับรู้มาว่าไกลแค่ไหน สิ่งนี้เรียกว่า “หลักความก้าวหน้า” หรือ “The Process Principle” ซึ่งศาสตราจารย์ที่ฮาวาร์ด Teresa Amabile กล่าวว่า “สิ่งที่กระตุ้นอารมณ์ แรงใจ และการรับรู้ในช่วงวันทำงานได้ดีที่สุดคือ การสร้างความก้าวหน้าในงานที่มีความหมาย”
การติดตามความก้าวหน้าจะช่วยให้คุณยึดมั่นอยู่กับเป้าหมาย และช่วยให้คุณพอได้ชื่นใจในแต่ละวันที่ผ่านพ้น ที่สำคัญคือยังรู้สึกตื่นตัวอยู่เสมอเมื่อปนิธานปีใหม่ได้กลายเป็นกิจวัตรประจำวันของคุณไปแล้ว
วิธีที่ช่วยได้ดีที่สุดอย่างหนึ่งคือการจดบันทึกลงปฎิทิน อย่างการกำหนดค่าใช้จ่าย ก็บันทึกลงไปว่าวันนี้ใช้ไปเท่าไร เกินที่กำหนดไว้หรือเปล่า เพราะถ้าหากวันไหนเกินก็จะได้เป็นตัวช่วยเตือนไว้ให้วันต่อไปใช้จ่ายน้อยลง และได้เห็นว่าเราประหยัดได้ขนาดนี้กี่วันกี่เดือนแล้ว
3.ปนิธานที่ดีจะสำเร็จได้เมื่อมันมีความหมายต่อคุณ
นักจิตวิทยาแนะนำว่า การจะบรรลุเป้าหมาย สร้างกิจวัตรใหม่ หรือยึดมั่นในปนิธาน จะสำเร็จได้ง่ายหากมันมีคุณค่าสำหรับคุณ พูดอีกอย่างคือมันจะต้องมี “เหตุผลที่ดี” ในการทำให้สำเร็จ
อย่าง “ฉันต้องการหางานใหม่ เพื่อเงินที่มากขึ้น” แม้ว่าอาจดูเป็นความตั้งใจที่สมเหตุสมผลแต่จริง ๆ แล้วมันไม่ทรงพลังมากพอ หากเอาเงินเป็นที่ตั้ง เพราะนั่นคือ แรงจูงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) แต่แรงจูงใจที่จะทำให้คุณทุ่มเทกับมันได้จริง ๆ ส่วนใหญ่มาจากภายใน หรือ (Intrinsic Motivation)
แม้ “เงิน” จะเป็นเป้าหมาย แต่คุณไม่ได้ต้องการเงิน คุณต้องการสิ่งที่ใช้เงินซื้อได้ต่างหาก และเมื่อคุณได้สิ่งเหล่านั้นมา หรือไม่อยากได้อีกต่อไปแล้ว คุณอาจไม่อยากทำตามปนิธานต่อ
กลับกันลองหันมามองแรงจูงใจภายใน และตั้งปนิธานอย่าง “ฉันจะหางานใหม่ ที่จ่ายค่าตอบแทนได้เหมาะสมกับคุณค่าความสามารถของฉัน” อาจตอบโจทย์แรงจูงใจภายในอย่างความภาคภูมิใจในความสามารถมากกว่า
โดยถ้าใครไม่รู้ว่าจำสำรวจแรงจูงใจภายในต่อความตั้งใจของเราอย่างไร ลองตั้งคำถามกับตัวเองง่าย ๆ ด้วย “5 whys” ถามคำถามว่า “ทำไม” ต่อกันไป 5 ครั้ง โดยใช้คำตอบแต่ละข้อเป็นคำถาม เช่น
ทำไมถึงอยากเปลี่ยนงาน – ฉันได้เงินน้อยเกินไป
ทำไมคิดว่าได้เงินน้อยเกินไป – ฉันทำงานเกินหน้าที่ของฉัน
ทำไมถึงทำงานเกินหน้าที่ – บริษัทไม่ยอมจ้างพนักงานเพิ่ม
ทำไมบริษัทไม่จ้างพนักงานเพิ่ม- พวกเขาไม่ต้องการเพิ่มค่าใช้จ่าย เลยเลือกเอาเปรียบพนักงาน
ทำไมรู้สึกถูกเอาเปรียบ – ความสามารถของฉันมีค่ามากกว่านั้น
โดยคำถามเหล่านี้อาจไม่ตายตัว และไม่จำเป็นต้องครบ หรือจบที่ 5 คำถาม เพียงแต่เป็นการไล่เรียงเหตุและผลของสิ่งต่าง ๆ ไปสู่ต้นตอ ซึ่งอาจทำให้เราได้พบสิ่งที่เราต้องการจริง ๆ และเมื่อเราสามารถตั้งปนิธานที่มีความหมายกับเราได้แล้ว การทำให้สำเร็จก็จะกลายเป็นเรื่องที่ง่ายขึ้นเยอะ
สุดท้ายนี้ไม่ว่าทุกคนจะมีปนิธานอะไรในปี 2024 ก็ขอให้ตั้งใจและทำได้สำเร็จลุล่วง และไม่ว่าอย่างไรก็ขอให้มีความสุขกับช่วงเทศกาลมาก ๆ นะครับ
